لباس ضدحریق و تفاوت آن با لباس معمولی صنعتی
لباس ضدحریق و تفاوت آن با لباس معمولی صنعتی
---
مقدمه: لباس ایمنی، آخرین لایه دفاع
در بسیاری از محیطهای صنعتی، خطر حرارت، شعله، قوس الکتریکی یا مواد مذاب همیشه وجود دارد.
از صنایع نفت و گاز گرفته تا ریختهگری و جوشکاری، تماس حتی لحظهای با حرارت بالا میتواند منجر به سوختگی شدید و آسیب دائمی شود.
اینجاست که نقش لباس ضدحریق (Flame-Resistant Clothing) بهعنوان آخرین خط دفاع در مقابل شعله و حرارت حیاتی میشود.
این لباسها با فناوریهای خاص طراحی شدهاند تا در برابر دمای بیش از ۳۰۰ درجه سانتیگراد مقاوم باشند و حتی در تماس مستقیم با شعله، خودسوزی یا ذوب نکنند.
---
فصل اول: تعریف لباس ضدحریق و اصول عملکرد آن
لباس ضدحریق لباسی است که در اثر تماس با حرارت یا شعله،
✅ نمیسوزد،
✅ ذوب نمیشود،
✅ و شعله را پس از حذف منبع حرارت بهطور خودکار خاموش میکند.
عملکرد این لباسها بر پایهی سه اصل علمی است:
- عایق حرارتی بالا (Thermal Insulation)
- تأخیر در شعلهوری (Flame Retardancy)
- خودخاموششوندگی (Self-Extinguishing Property)
---
فصل دوم: تفاوت لباس ضدحریق با لباس معمولی
| ویژگی فنی | لباس ضدحریق | لباس معمولی صنعتی |
| جنس پارچه | الیاف نومکس، آرامید، یا پشم کربنی | کتان، پلیکاتن، یا پلیاستر |
| رفتار در برابر حرارت | مقاوم تا ۳۷۰°C، بدون ذوب | ذوب یا شعلهور در ۱۵۰°C |
| وزن پارچه | بالاتر (۲۴۰–۳۰۰ گرم بر مترمربع) | کمتر (۱۸۰–۲۲۰ گرم) |
| قیمت تقریبی | ۴ تا ۶ برابر لباس معمولی | اقتصادیتر |
| کاربرد | پتروشیمی، جوشکاری، ریختهگری، نیروگاه | صنایع عمومی، عمرانی |
| دوام در شستوشو | مقاوم تا ۵۰ سیکل | افت مقاومت پس از چند بار شستوشو |
بنابراین، لباسهای معمولی هرگز نباید در محیطهایی که احتمال حرارت یا جرقه وجود دارد جایگزین لباس ضدحریق شوند.
---
فصل سوم: ساختار فنی و مواد بهکاررفته در لباسهای ضدحریق
۱. الیاف Nomex (Dupont)
ساختهشده از پلیآرامید (Meta-Aramid)
مقاوم در برابر حرارت تا ۳۷۰°C
خاصیت خودخاموششوندگی دائمی (غیر وابسته به پوشش شیمیایی)
سبک و قابل تنفس
کاربرد: پتروشیمی، پالایشگاه، برق
۲. الیاف Kevlar
ترکیب پارچه با مقاومت کششی بالا (۵ برابر فولاد هموزن)
مقاوم در برابر بریدگی، حرارت و پارگی
کاربرد: ریختهگری، جوشکاری سنگین، نظامی
۳. پارچههای FR-Cotton (پوششدار)
پارچه کتان که با مواد شیمیایی ضد شعله (مانند Pyrovatex) آغشته شده
مقاوم در برابر شعله تا ۱۵۰ شستوشو
کاربرد: صنایع عمرانی و کارخانهای
۴. پارچههای کامپوزیتی چندلایه
ترکیب آرامید + آلومینیوم یا سیلیکون برای مقاومت در برابر تشعشع حرارتی
کاربرد: کورهها، صنایع ذوب و آتشنشانی
---
فصل چهارم: استانداردهای بینالمللی لباس ضدحریق
| استاندارد | ویژگی | محدوده کاربرد |
| EN ISO 11612 | مقاومت در برابر شعله و حرارت تماسی | لباس ضدشعله عمومی |
| EN ISO 11611 | محافظت در برابر جرقه و قوس جوشکاری | لباس جوشکاران |
| NFPA 2112 (آمریکا) | لباس مقاوم در برابر Flash Fire | صنایع نفت و گاز |
| ASTM F1506 | لباس مقاوم در برابر قوس الکتریکی | صنایع برق |
| ISIRI 2977 | استاندارد ملی ایران برای لباسهای مقاوم در برابر شعله | همه صنایع داغ |
لباسهایی که دارای گواهی EN ISO 11612 هستند باید پس از ۵۰ بار شستوشو همچنان خاصیت ضدشعله خود را حفظ کنند.
---
فصل پنجم: آزمایشهای تخصصی مقاومت حرارتی
لباسهای ضدحریق در آزمایشگاه تحت تستهای متعددی قرار میگیرند:
| نوع آزمون | توضیح | حداقل مقاومت مجاز |
| Limited Flame Spread Test | تماس شعله مستقیم ۱۰ ثانیه | عدم شعلهور شدن بیش از ۲ ثانیه |
| Radiant Heat Test | قرارگیری در برابر تشعشع حرارتی ۲۰ kW/m² | افزایش دما کمتر از ۲۴°C |
| Convective Heat Test | تماس با گاز داغ | مقاومت حداقل ۱۰ ثانیه |
| Molten Metal Test | پاشش فلز مذاب | بدون نفوذ یا سوراخ شدن |
| Tear Strength | مقاومت در برابر پارگی | بیش از ۲۰ نیوتن |
---
فصل ششم: طراحی ارگونومیک و دوخت
لباس ضدحریق تنها با پارچه مقاوم ایمن نمیشود؛ طراحی آن نیز باید فنی باشد:
دوخت با نخ آرامید (Kevlar Thread)
بدون جیبهای باز یا دکمه فلزی
نوار بازتابی نسوز مطابق EN 471
طراحی دوتکه (بلوز و شلوار) یا سرهمی (Coverall)
تهویه در نواحی زیر بغل و پشت زانو برای جلوگیری از استرس حرارتی
---
فصل هفتم: نگهداری و شستوشوی لباس ضدحریق
- از شویندههای بدون آنزیم و بدون نرمکننده استفاده شود.
- دمای آب حداکثر ۴۰°C.
- خشککردن در سایه، بدون اتوکشی مستقیم.
- از مواد سفیدکننده (کلر) به هیچ وجه استفاده نکنید.
- در لباسهای FR-Cotton، خاصیت ضدشعله پس از ۱۰۰ شستوشو کاهش مییابد.
- پس از تماس با مواد شیمیایی، لباس باید فوراً تعویض یا شسته شود.
---
فصل هشتم: کاربردهای صنعتی
| صنعت | نوع لباس ضدحریق پیشنهادی | الیاف پیشنهادی |
| نفت و گاز | لباس FR با تاییدیه NFPA 2112 | Nomex / FR Cotton |
| برق و قدرت | لباس ضدقوس الکتریکی (Arc Flash) | Kevlar + Nomex |
| ریختهگری | لباس چندلایه مقاوم در برابر مذاب | آرامید + آلومینیوم |
| جوشکاری | لباس ضدجرقه با مقاومت سایشی | FR-Cotton یا Kevlar |
| آتشنشانی | لباس چندلایه با غشای ضدآب | Nomex + PTFE |
---
فصل نهم: برندهای معتبر لباس ضدحریق در ایران
| برند | کشور | نوع لباس | ویژگی فنی |
| Dupont | آمریکا | Nomex / Kevlar | |
| Portwest | ایرلند | FR Cotton / Modaflame | راحتی و تهویه بالا |
| Siata | ایران | FR Cotton با پوشش Pyrovatex | تاییدیه ISIRI 2977 |
| Dickies | انگلیس | لباس جوشکاری و صنعتی | دوام بالا در کار روزمره |
---
فصل دهم: جمعبندی – ایمنی حرارتی با علم مهندسی
لباس ضدحریق یکی از پیشرفتهترین محصولات ایمنی فردی است که بر پایهی علم مواد، مهندسی حرارتی و فناوری نساجی تولید میشود.
تفاوت آن با لباس کار معمولی نهفقط در ظاهر، بلکه در رفتار فیزیکی و شیمیایی در برابر حرارت است.
اگر در صنایع پرخطر مانند نفت، گاز، برق یا ریختهگری فعالیت دارید، استفاده از لباس معمولی میتواند جان شما را به خطر اندازد.
به همین دلیل، سازمانهای معتبر HSE جهان استفاده از لباسهای دارای گواهی EN ISO 11612 را برای کلیه فعالیتهای حرارتی الزامی کردهاند.
«لباس ضدحریق تنها پوشش نیست؛ سپری است میان انسان و حرارت مرگ.»
---
در فروشگاه ما، مجموعهای از لباسهای ضدحریق از برندهای Dupont Nomex، Portwest، Siata و Dickies موجود است.
