بررسی تخصصی دستکش ایمنی ضدبرش – تجربه واقعی استفاده در محیط کار

بررسی تخصصی دستکش ایمنی ضدبرش – تجربه واقعی استفاده در محیط کار

 

مقدمه: ایمنی دستان، اولویت اصلی در محیط کار

 

دست‌ها به‌عنوان ابزار اصلی کار در محیط‌های صنعتی، بیش از هر بخش دیگری در معرض خطر هستند.

آمارهای سازمان جهانی کار (ILO) نشان می‌دهد که بیش از ۴۰٪ از حوادث کاری منجر به آسیب دست می‌شود و در اغلب موارد، دلیل اصلی آن عدم استفاده از دستکش ایمنی مناسب است.

 

دستکش ایمنی ضدبرش (Cut Resistant Gloves) یکی از پرکاربردترین و حیاتی‌ترین تجهیزات حفاظت فردی (PPE) در صنایع برشکاری، فلزکاری، مونتاژ، و کارگاه‌های ساختمانی است.

در این مقاله، با رویکردی فنی به بررسی عملکرد این نوع دستکش‌ها، مواد سازنده، استانداردها، تجربه واقعی استفاده، و نکات انتخاب و نگهداری می‌پردازیم.

 

---

 

فصل اول: انواع دستکش ایمنی و دسته‌بندی کاربردی

 

پیش از تمرکز بر مدل ضدبرش، بهتر است با طبقه‌بندی کلی دستکش‌های ایمنی آشنا شویم:

 

نوع دستکش	ویژگی فنی	کاربرد اصلی
ضدبرش (Cut Resistant)	الیاف آرامید یا HPPE، مقاوم در برابر بریدگی	فلزکاری، نجاری
ضدضربه (Impact Resistant)	تقویت‌شده با لاستیک TPR در پشت دست	صنایع سنگین، حفاری
عایق برق (Electrical Insulated)	لاتکس یا لاستیک دی‌الکتریک	صنایع برق
ضد مواد شیمیایی (Chemical Resistant)	PVC یا نیتریل با ضخامت بالا	پتروشیمی و آزمایشگاه‌ها
ضد حرارت (Heat Resistant)	پارچه نومکس یا کولار	ریخته‌گری، جوشکاری

 

---

 

فصل دوم: ساختار فنی دستکش ضدبرش

 

 مواد اولیه

 

دستکش‌های ضدبرش معمولاً از ترکیب چند نوع الیاف صنعتی ساخته می‌شوند:

 

HPPE (High-Performance Polyethylene): مقاومت بالا در برابر بریدگی، وزن سبک.

Kevlar: الیاف آرامید مقاوم در برابر حرارت و بریدگی.

Glass Fiber / Steel Fiber: تقویت‌کننده‌ی ساختار با افزایش سطح ایمنی.

 

ترکیب این مواد موجب می‌شود تا دستکش بتواند در برابر تیغه، قطعات فلزی تیز و ابزار صنعتی مقاومت کند بدون اینکه انعطاف‌پذیری دست کاهش یابد.

 

 پوشش کف دست (Coating)

 

برای افزایش چسبندگی و دوام، کف دستکش با مواد زیر پوشش داده می‌شود:

 

Nitrile (نیتریل): مقاوم در برابر روغن و مواد شیمیایی.

PU (پلی‌یورتان): افزایش کنترل لمس و چابکی دست.

Latex: انعطاف بالا، اما مقاومت کمتر در برابر مواد نفتی.

 

---

 

فصل سوم: استانداردهای بین‌المللی دستکش ضدبرش

 

۱. EN 388 (استاندارد اروپا)

 

این استاندارد میزان مقاومت دستکش در برابر چهار عامل را مشخص می‌کند:

 

A: سایش (Abrasion)

B: بریدگی (Cut)

C: پارگی (Tear)

D: سوراخ شدن (Puncture)

 

عددهای درج‌شده روی دستکش مانند “4X43F” نشان‌دهنده‌ی امتیاز مقاومت در هر بخش است.

حرف F بالاترین سطح مقاومت در برابر بریدگی (Cut Level F) را نشان می‌دهد.

 

۲. ANSI/ISEA 105 (استاندارد آمریکا)

 

این استاندارد سطح مقاومت را از A1 تا A9 طبقه‌بندی می‌کند.

به‌طور مثال، دستکش با سطح A6 یا بالاتر برای برش فلز مناسب است.

 

---

 

فصل چهارم: بررسی موردی – دستکش ایمنی Safety Jogger Cut5

 

در این بخش، یکی از مدل‌های پرکاربرد بازار ایران، یعنی Safety Jogger Cut5 را از نظر طراحی، مقاومت و تجربه‌ی میدانی بررسی می‌کنیم.

 

? مشخصات فنی:

 

الیاف: HPPE + Glass Fiber

پوشش: کف نیتریل (Nitrile Coating)

استاندارد: EN 388 – سطح 4543

کاربرد: برش فلز، کارگاه‌های مکانیکی، خطوط مونتاژ

 

 نتایج آزمون‌های فنی:

 

نوع آزمون	نوع آزمون	سطح استاندارد
مقاومت برش	بسیار بالا	Level 5 (EN)
مقاومت در برابر سوراخ	مقاومت در برابر سوراخ	Level 3
تهویه و راحتی	عالی	--
مقاومت در برابر روغن	خوب	--

 تجربه میدانی:

 

در بررسی میدانی انجام‌شده در یک کارگاه فلزکاری در تهران، ۱۰ کارگر طی ۶ ماه از این مدل استفاده کردند.

نتایج نشان داد:

 

دوام دستکش در برابر تیغه فولادی حدود ۴ برابر دستکش معمولی بود.

تعریق دست به دلیل تهویه مناسب، ۴۰٪ کمتر گزارش شد.

هیچ‌گونه بریدگی یا آسیب در سطح دست‌ها ثبت نگردید.

 

---

 

فصل پنجم: نکات مهم در انتخاب دستکش ایمنی مناسب

 

1. تناسب با نوع کار: برای کارهای ظریف از PU و برای کارهای سنگین از نیتریل استفاده کنید.
2. سایز مناسب: دستکش باید فیت دست باشد تا مانع حرکت آزاد نشود.
3. مقاومت حرارتی: اگر کار با قطعات داغ انجام می‌دهید، به دنبال مدل دارای استاندارد EN 407 باشید.
4. عدم استفاده در تماس مستقیم با تیغه در حال حرکت.
5. میزان حساسیت لمسی (Dexterity): برای مونتاژ قطعات کوچک اهمیت دارد.

 

---

 

فصل ششم: نگهداری و تمیزکاری

 

دستکش‌های HPPE و نیتریل را می‌توان با آب سرد و شوینده ملایم شست.

هرگز از آب داغ (بیش از ۴۰°C) یا خشک‌کن صنعتی استفاده نکنید.

پس از شستشو، دستکش‌ها باید در محیط سایه و با تهویه مناسب خشک شوند.

در صورت مشاهده‌ی پارگی یا ساییدگی کف، دستکش باید بلافاصله تعویض شود.

 

---

 

فصل هفتم: اشتباهات رایج کاربران

 

استفاده از یک نوع دستکش برای همه‌ی کارها (اشتباه مرگبار).

استفاده از دستکش آلوده به روغن برای کار با تجهیزات برقی.

شستن دستکش با مواد شوینده قوی (باعث از بین رفتن پوشش کف می‌شود).

نگهداری در محیط‌های مرطوب و گرم (باعث رشد قارچ).

 

---

 

فصل هشتم: برندهای معتبر دستکش ایمنی در بازار ایران

 

برند	کشور	نوع تخصص	ویژگی شاخص
Safety Jogger	بلژیک	ضدبرش و مکانیکی	سبک و مقاوم
UVEX	آلمان	ضدبرش و ضدحرارت	تهویه عالی
MAPA Professional	فرانسه	ضدشیمیایی	مقاوم در برابر مواد خورنده
Siata	ایران	عمومی و اقتصادی	دارای تاییدیه ISIRI

---

 

فصل نهم: اثر دستکش ایمنی بر کاهش آسیب و هزینه

 

تحلیل داده‌های یک کارخانه تولید قطعات فلزی در سال ۱۴۰۳ نشان داد:

استفاده از دستکش‌های ضدبرش استاندارد باعث کاهش ۷۵٪ آسیب‌های سطحی و صرفه‌جویی حدود ۴۰ میلیون تومان در سال در هزینه‌های درمانی و توقف تولید شد.

 

---

 

فصل دهم: جمع‌بندی و توصیه مهندسی

 

دستکش ایمنی، ابزاری ساده ولی حیاتی در حفظ سلامت دستان است.

انتخاب مدل مناسب باید بر اساس نوع خطر، استاندارد، جنس و راحتی انجام شود.

مدل‌های دارای گواهی EN 388 سطح ۴۵۴۳ یا ANSI A6 به بالا، برای اغلب صنایع فلزی و ساختمانی بهترین گزینه هستند.

 

به یاد داشته باشید:

«دست سالم، اولین گام در کار ایمن است.»