تفاوت کلاه ایمنی فایبرگلاس، ABS و پلی‌کربنات

راهنمای جامع برای انتخاب بهترین کلاه ایمنی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی

 

مقدمه: کلاه ایمنی، خط اول دفاع در ایمنی فردی

 

در محیط‌های صنعتی، یکی از خطرناک‌ترین و رایج‌ترین آسیب‌ها، ضربه به سر است. سقوط اشیاء، برخورد با سازه‌ها، سقوط از ارتفاع یا تماس با جریان برق از مهم‌ترین عوامل آسیب‌های جمجمه و مغز هستند.

به همین دلیل، کلاه ایمنی جزو تجهیزات حفاظت فردی (PPE) ضروری در هر پروژه عمرانی، کارخانه، معدن و کارگاه محسوب می‌شود.

 

اما تفاوتی اساسی بین مدل‌های مختلف کلاه وجود دارد. در بازار، سه نوع اصلی کلاه ایمنی از نظر جنس و ساختار رایج هستند:

 

1. فایبرگلاس (Fiberglass)
2. ABS (Acrylonitrile Butadiene Styrene)
3. پلی‌کربنات (Polycarbonate)

 

هر یک از این مواد خواص فیزیکی، حرارتی و الکتریکی متفاوتی دارند. شناخت این تفاوت‌ها کمک می‌کند تا بسته به نوع خطر، محیط کاری و شرایط آب‌وهوایی، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنیم.

 

فصل اول: ساختار و ترکیب مواد سازنده

 ۱. کلاه ایمنی فایبرگلاس (Fiberglass Helmet)

فایبرگلاس از ترکیب الیاف شیشه و رزین‌های پلیمری ساخته می‌شود.

ویژگی اصلی: مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و ضربه.

مزیت: غیر رسانا و مقاوم در برابر اشعه UV.

محدوده دمای کاری: ۳۰- تا ۱۷۰+ درجه سانتی‌گراد.

وزن تقریبی: حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ گرم.

کاربرد: محیط‌های جوشکاری، صنایع فولاد، ریخته‌گری و پالایشگاه‌ها.

 

این نوع کلاه در برابر جرقه، شعله مستقیم و ذوب فلزات عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. اما در مقایسه با مدل‌های پلاستیکی، سنگین‌تر و گران‌تر است.

۲. کلاه ایمنی ABS

ABS ترکیبی از سه پلیمر صنعتی است که خواص مکانیکی، انعطاف و مقاومت ضربه‌ای را به‌طور هم‌زمان فراهم می‌کند.

  ویژگی اصلی: وزن سبک، فرم‌پذیری بالا و جذب ضربه مؤثر.

محدوده دمای کاری: ۲۰- تا ۸۰+ درجه سانتی‌گراد.

مقاومت الکتریکی: بالا (غیر رسانا).

کاربرد: پروژه‌های ساختمانی، عمرانی، انبارها و صنایع سبک.

وزن: بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ گرم.

 

کلاه‌های ABS معمولاً گزینه‌ای اقتصادی‌تر هستند و برای استفاده روزمره و طولانی‌مدت در پروژه‌های عمومی کاملاً مناسب‌اند.

۳. کلاه ایمنی پلی‌کربنات (Polycarbonate Helmet)

پلی‌کربنات یکی از مقاوم‌ترین ترموپلاست‌هاست که علاوه بر مقاومت ضربه‌ای بالا، عبور نور را تا ۸۰٪ حفظ می‌کند.

ویژگی: شفاف، مقاوم در برابر اشعه UV و مناسب برای کار در فضای باز.

محدوده دمای کاری: ۴۰- تا ۱۳۰+ درجه سانتی‌گراد.

وزن: حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ گرم.

کاربرد: پروژه‌های برق، صنایع پتروشیمی، معادن روباز.

مزیت کلیدی: جذب انرژی ضربه بدون ترک خوردن.

 

فصل دوم: مقایسه فنی و عملکردی سه نوع کلاه ایمنی

| ویژگی                            | فایبرگلاس             | ABS       | پلی‌کربنات |

| --------------------- | --------------- | --------- | ---------- |

| مقاومت در برابر حرارت       | ? بسیار بالا          | متوسط     | بالا     

| وزن                              | ⚖️ نسبتاً سنگین     | سبک        | بسیار سبک |

| مقاومت ضربه‌ای              | عالی                    | بسیار خوب  | عالی     

| مقاومت شیمیایی            | بالا                     | متوسط     | بالا    

| رسانایی الکتریکی             | غیر رسانا             | غیر رسانا    | غیر رسانا

| مقاومت UV                   | بسیار بالا             | متوسط     | بالا     

| قیمت                          | گران‌تر         | اقتصادی   | متوسط      

| طول عمر مفید               | ۵–۷ سال         | ۳–۵ سال   | ۴–۶ سال    

 

تحلیل جدول نشان می‌دهد که برای محیط‌هایی با دمای بالا یا خطر حرارت مستقیم، فایبرگلاس بهترین گزینه است.

در مقابل، برای کارهای عمومی یا بلندمدت، ABS و پلی‌کربنات به‌دلیل وزن کمتر، راحتی بیشتری دارند.

 

فصل سوم: اجزای اصلی کلاه ایمنی

هر کلاه ایمنی از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود:

1. پوسته خارجی (Shell): نقش اصلی در جذب و دفع ضربه دارد.
2. آستر داخلی (Suspension System): شوک ضربه را بین نقاط مختلف سر پخش می‌کند.
3. بند و یراق تنظیم: برای فیت شدن دقیق روی سر و جلوگیری از لغزش.

در مدل‌های حرفه‌ای، از سیستم‌های ۴ یا ۶ نقطه‌ای برای تعلیق داخلی استفاده می‌شود که مطابق با استاندارد EN 397 طراحی شده‌اند.

 

فصل چهارم: استانداردها و الزامات قانونی

کلاه ایمنی باید دارای یکی از استانداردهای زیر باشد:

 

EN 397 (اروپا): مقاومت ضربه و نفوذ از ارتفاع ۱ متر.

ANSI Z89.1 (آمریکا): تست مقاومت الکتریکی تا ۲۰۰۰۰ ولت.

ISIRI 3659 (ایران): آزمون ضربه، نفوذ، شعله و جذب انرژی.

 

کدهای روی کلاه معمولاً شامل کلاس ایمنی هستند:

Class G: مناسب محیط‌های عمومی و ساختمانی.

Class E: مقاوم در برابر جریان برق (تا ۲۰ کیلوولت).

Class C: تهویه‌دار، مناسب محیط‌های کم‌خطر.

 

فصل پنجم: انتخاب کلاه مناسب بر اساس نوع صنعت

| نوع صنعت               | جنس پیشنهادی             | ویژگی کلیدی                 |

| ---------------------- | ------------------------ | --------------------------- |

| صنایع فلزی و ریخته‌گری       | فایبرگلاس                           | مقاوم در برابر حرارت و جرقه 

| صنایع برق و نیروگاه           | پلی‌کربنات یا ABS کلاس E         | عایق الکتریکی              

| کارگاه‌های ساختمانی         | ABS                                    | سبک و راحت                 

| پتروشیمی و نفت             | پلی‌کربنات                             | مقاوم شیمیایی               

| معادن روباز                   | فایبرگلاس یا پلی‌کربنات             | مقاومت مکانیکی بالا         

 

فصل ششم: نکات نگهداری و بازرسی کلاه ایمنی

 

۱. هر ۱۲ ماه یک‌بار باید کلاه بررسی و تست شود.

۲. در صورت ترک‌خوردگی، تغییر رنگ یا آسیب ناشی از ضربه، بلافاصله تعویض شود.

۳. کلاه را در معرض نور مستقیم خورشید و مواد حلال قرار ندهید.

۴. از چسباندن برچسب یا نوشتن با ماژیک بر روی پوسته خودداری کنید (ممکن است ساختار پلیمری را تخریب کند).

۵. هر کلاه ایمنی عمر مفید دارد؛ معمولاً ۳ تا ۵ سال پس از تاریخ تولید باید جایگزین شود.

 

فصل هفتم: اشتباهات رایج در انتخاب کلاه ایمنی

استفاده از کلاه غیر استاندارد یا بدون گواهی.

انتخاب جنس نامناسب برای محیط داغ یا سرد.

بی‌توجهی به کلاس ایمنی (G، E، C).

نداشتن تهویه کافی برای مناطق گرم.

اشتباه در فیت بودن بندها (باعث افتادن کلاه در زمان حادثه).

 

فصل هشتم: برندهای معتبر و مقایسه فنی

 

| برند                   | کشور     | جنس غالب        | ویژگی خاص                                             |

| -------------- | -------- | --------------- | ---------------------------------- |

| MSA Safety       | آمریکا       | ABS / فایبرگلاس   | تهویه فعال و سیستم تعلیق ۶ نقطه‌ای 

| JSP                  | انگلستان    | پلی‌کربنات            | طراحی ضد شوک و UV                     

| UVEX               | آلمان       | ABS                   | وزن سبک و طراحی ارگونومیک         

| Siata               | ایران        | ABS                    | تاییدیه استاندارد ملی و قیمت مناسب  

 

برندهای خارجی معمولاً دارای گواهی EN و ANSI هستند و برای پروژه‌های بین‌المللی توصیه می‌شوند. برندهای داخلی نظیر Siata یا آرمه نیز با رعایت استانداردهای ISIRI، گزینه اقتصادی خوبی محسوب می‌شوند.

 

فصل نهم: تحلیل فنی مقاومت حرارتی و الکتریکی 

در آزمون‌های EN 397، کلاه فایبرگلاس توانسته است دمای شعله مستقیم تا ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد را بدون تغییر شکل تحمل کند.

در مقابل، ABS در دمای بالای ۸۵ درجه نرم می‌شود، اما در برابر ضربه تا انرژی ۵۰ ژول مقاومت دارد.

پلی‌کربنات در بازه‌ی حرارتی وسیع‌تر کار می‌کند و به دلیل شفافیت، در محیط‌هایی که نیاز به دید اطراف است (مانند صنایع برق)، انتخاب ارجح محسوب می‌شود.

 

فصل دهم: جمع‌بندی و توصیه مهندسی

انتخاب جنس مناسب کلاه ایمنی باید بر پایه‌ی تحلیل خطرات محیطی، نوع صنعت و مدت‌زمان استفاده انجام شود.

 

برای پروژه‌های با حرارت بالا: فایبرگلاس بهترین گزینه است.

برای کارهای ساختمانی عمومی: ABS اقتصادی و کاربردی است.

برای محیط‌های برقی یا فضای باز: پلی‌کربنات عملکرد بهتری دارد.

 

همواره به یاد داشته باشید:

 

«کلاه ایمنی ارزان، در برابر یک حادثه پرهزینه‌ترین انتخاب است.»

 

در فروشگاه ما می‌توانید مجموعه‌ای از کلاه‌های ایمنی فایبرگلاس، ABS و پلی‌کربنات دارای استاندارد EN 397 و ISIRI 3659 را مشاهده کنید.